“In 2007 werkte ik als foto-stagiair bij een landelijke krant in Johannesburg, Zuid-Afrika. Bij de foto-opdrachten die ik daar deed viel het mij op dat jongeren in Zuid-Afrika heel erg aanwezig zijn in het publieke debat. Of het nou ging om stakingen, demonstraties of rellen, de jongeren rondom Johannesburg waren altijd ‘vertegenwoordigd’. In 2007 was het 13 jaar na de afschaffing van de apartheid, het land leek nog te moeten wennen aan de nieuwe democratie.
Waar veel mensen hoopten dat het na de afschaffing allemaal van een leien dakje zou gaan, werd de realiteit al snel een stuk weerbarstiger. Huisvesting, educatie, de banenmarkt, alles stond onder druk.
Zuid-Afrikanen van kleur hadden veel nieuwe vrijheden verworven, maar tegelijkertijd brak er een onzekere tijd uit. Want hoe verhoud je jezelf tot deze nieuwe vrijheden, wanneer de kansen nog steeds niet voor het oprapen liggen.
In dat jaar begon mijn interesse voor jongeren die rondom de afschaffing van de apartheid geboren waren: de born free generatie.
In de jaren tussen 2007 en 2019 ben ik vaak teruggegaan naar het land. In die jaren heb ik verschillende reportages gemaakt, met altijd jongeren in de hoofdrol. Het jaar 2019 markeert de 25ste verjaardag van het land. Het is het jaar waarin Nelson Mandela benoemt werd tot eerste zwarte president van het land. Zijn grote droom was een betere toekomst voor de jongeren van Zuid-Afrika.
Ik wist in de jaren na 2007 dat het jaar 2019 een logisch moment zou zijn om het project te publiceren. Het is het jaar waarin de born frees ‘echt’ volwassen zijn. Ze wonen grotendeels op zichzelf, ronden net hun studie af en zijn op zoek naar banen. Het cruciale moment voor deze generatie om hun toekomst en daarmee te toekomst van het land, vorm te geven.
Qua research heb ik als leidraad de National Youth Policy genomen. Deze policy is in 1997 uitgebracht door de National Youth Commission, in samenwerking met Nelson Mandela.
Hierin werden de wensen en dromen die de commissie voor jongeren had genoemd. Ook de verwachtingen, de problematiek van die tijd en de kwetsbare groepen werden tot in detail beschreven.
Toen ik deze policy las wist ik dat dit de leidraad moest worden van mijn verhalen vijfentwintig jaar later. Ik heb kwetsbare en belangrijke groepen uit de policy onder elkaar gezet en ben bij elke groep bepaalde jongeren gaan zoeken.
De zoektocht naar de specifieke jongeren verliep bij elke ‘groep’ anders. Zo noemde de policy als kwetsbare groep de jongeren die leven met HIV/AIDS. Hier heb ik vooral jongeren benaderd via organisaties, zoals Unicef.
Vaak ging de zoektocht via-via, of via social media. Het project strekt over 12 jaar, dus in de loop der jaren leer je erg veel jongeren kennen, die ieder op hun beurt ook weer veel mensen kennen. Het werd een organische zoektocht, die meestal leidde tot prachtige ontmoetingen. Soms was een verhaal minder interessant dan ik van tevoren hoopte, maar dat was vaak een mooi moment om een andere kant op te gaan en juist dan weer iets moois tegen te komen.
De opbouw van de interactieve longread was lastig – mede omdat online gebruikers doorgaans binnen een paar minuten afhaken. Het is erg lastig om mensen door te laten scrollen en lezen.
Daar is in de opbouw rekening mee gehouden. Dus in plaats van met tekst te starten, start de longread met een video. Deze video eindigt met het logo ‘Born Free’ gevolgd door de woorden: ‘What the fuck does it even mean?
Dat vond ik een mooie start om duidelijk te maken dat ‘Born Free’ in deze longread toch een beetje ‘bevraagd’ gaat worden. Want hoe vrij ben je, wanneer er 58% jeugdwerkloosheid is in een land?
Vervolgens wisselt de longread zich af tussen inhoudelijke teksten over Zuid-Afrika en het persoonlijke verhaal van de dakloze Nonjabulo. Zij is een van de born frees die ik gevolgd heb voor het crossmediale project ‘Born Free’. Het crossmediale aspect bestaat uit een boek, een korte documentaire, een uur-lange documentaire bij de VPRO, exposities en verschillende publicaties bestaande uit tekst en beeld.
Nonjabulo komt vooral in de VPRO documentaire en de korte documentaire veel voor. Ze vertelt een zeer persoonlijk verhaal en daarom heb ik er ook in de interactieve longread voor gekozen haar een hoofdrol te geven. Bovendien is ze een exemplarisch voorbeeld van hoe zwaar jongeren in Zuid-Afrika het op dit moment hebben, met de stagnerende banenmarkt.
Haar verhaal en het algemene verhaal over born frees en Zuid-Afrika wisselen elkaar af.
Ook wisselen video, foto, tekst en animaties elkaar af. Dit om de online kijker ‘erbij’ te houden.
De video’s zijn kort, de meesten onder een minuut, omdat research naar online gebruik laat zien dat lange video’s ervoor zorgen dat kijkers afhaken.
Op het einde zie je hoopvolle beelden en een hoopvolle video over Zuid-Afrikaanse jongeren waarin zij hun dromen voor de toekomst uitspreken. Dat is ook hoe ik voel over het land, dat er zeker een hoopvolle kant aan zit. Ik vond daarom ook dat ik op die manier moest afsluiten.”
Ilvy Njiokiktjien (1984) werkt als onafhankelijk fotojournalist en multimedia maker vanuit Nederland. Ze is lid van het prestigieuze fotoagentschap VII Photo Agency en ambassadeur van Canon. In haar werk focust ze op hedendaagse kwesties en sociale onderwerpen, met name in Afrika. Haar werk verschijnt regelmatig in toonaangevende nationale en internationale titels als The New York Times, NRC Handelsblad en Der Spiegel. Njiokiktjien heeft verschillende grote fotografieprijzen gewonnen, waaronder twee awards bij World Press Photo. Ze werd in 2013 benoemd tot eerste Fotograaf des Vaderlands. In 2014 won ze als eerste vrouwelijke fotograaf de Zilveren Camera.