De Afhaalchinees

Toen ik in augustus 2021 het plan voor De Afhaalchinees indiende bij het ontwikkelingstraject Filmfonds Cypher Cinema was ik nog niet zo bezig met het adoptiesysteem. Ik had nooit kritisch over mijn adoptie nagedacht. Ik hou ontzettend veel van mijn adoptieouders en ‘tegen’ adoptie zijn is ‘tegen’ mijn ouders zijn. In de eerste versie van het filmplan wilde ik vooral onderzoek doen naar de adoptie-identiteit, want als geadopteerde voel ik mij bijvoorbeeld niet echt Chinees, maar heb ik ook niet het gevoel ooit een ‘echte’ Nederlander te kunnen zijn.

Pas toen ik met de producent PnP media in aanraking kwam, kwam het idee om er een serie voor televisie van te maken en keek ik voor het eerst naar het adoptieproces ansich. Keer op keer las ik artikelen over misstanden in Sri Lanka, een schandaal in Hunan en kinderroof in Colombia… Maar nooit werd er gekeken naar Nederland. Wij moeten toch ook ergens een verantwoordelijkheid hebben in dit proces?

Omroep ZWART leek in eerste instantie zijn twijfels te hebben bij de productie. De eis van Awaksi was dat ik ook mijn Chinese kant moest gaan ontdekken. Ik vond het behoorlijk stom want “wat hebben Chinezen nou met mij gemeen?” en “dat had toch niets te maken met adoptie?”. Sinds dat gesprek ben ik voor het eerst echt met open vizier naar mijn eigen adoptie gaan kijken. Voor het eerst durfde ik toe te geven aan mijn negatieve gevoelens over mijn eigen adoptie. Boos, kwaad, verdrietig, onbegrip, vertwijfeld, verscheurd… want kritisch zijn op het adoptiesysteem betekent niet dat je kritisch bent op je adoptieouders. Dankbaarheid kan naast gevoelens van woede, rouw en verdriet bestaan.

Ik kende enkel het romantische beeld van de adoptie herenigingsprogramma’s op televisie. Ik wilde helemaal niet mijn biologische ouders vinden – sterker nog: ik wilde er niets mee te maken hebben. Daarnaast, als er überhaupt al kritisch over adoptie gesproken werd, werd de schuld in het buitenland gelegd, maar nooit in Nederland. Gek toch? Want die kinderen komen hier toch ook binnen?

Voor de research hebben we mijn persoonlijke adoptie als rode draad gebruikt. Voor de rest hebben we veel persoonlijke gesprekken gevoerd met adoptieouders, geadopteerden en deskundigen. Wat betreft de opbouw en de spanningsboog van het stuk: ik heb de focus van een vierjarige, dus als ik het interessant vind, vind de kijker dat ook. Van huis uit ben ik een editor en een animator. Omdat het onderwerp (mensenhandel en fraude) niet een van de vrolijkste onderwerpen is, moest er in het verhaal, om dit voor een breed publiek te vertellen, humor zitten.

© Marthe van de Grift

Kelly-Qian van Binsbergen werkt als programmamaker bij Omroep ZWART. Ze werd als baby geadopteerd uit China en kwam terecht in een gezin in West-Zeeuws Vlaanderen. In de vierdelige documentaireserie ‘De Afhaalchinees’ (NPO3, Omroep ZWART) gebruikte ze haar eigen adoptieverhaal als rode draad om de Nederlandse kant van het adoptiesysteem te (her)belichten. Kelly-Qian maakt het liefste programma’s over lastige en complexe onderwerpen met een grote dosis humor en nuance.

Team

In haar eerste documentaireserie De Afhaalchinees laat Kelly-Qian van Binsbergen een heel nieuwe vorm van verhalend vertellen zien. Het is heel origineel en onderscheidend van wat we gewend zijn. De maker is een jonge vrouw die haar eigen manier gevonden heeft om een verhaal te vertellen, wat jonge mensen heel erg aanspreekt. Ze zegt letterlijk “stop” en stapt uit eigen verhaal. Het verhalende element is de zoektocht, ook maakte ze cliffhangers. De vertelvorm is vrolijk en nuchter, maar ze snijdt wel degelijk een actueel thema en grote maatschappelijke vraagstukken aan. Wanneer de inhoud zwaarder wordt, wordt de toon weer lichter. Dat heeft ze heel knap gedaan.

Ze spreekt uitvoerig – en in dialect – met haar adoptievader John, maar duikt ook diep in de (internationale) regelgeving en laat voorgangers (‘de Koreaantjes’), deskundigen, adoptieouders en lotgenoten aan het woord. Die gesprekken zijn open en empathisch, maar ook scherp en kritisch. Geen onderwerp blijft onbesproken: de adoptieprocedure, screening, verzonnen geboortedagen, hechtingsproblematiek, eenzaamheid, uithuisplaatsing, onvolledige of gemanipuleerde adoptiedossiers, kinderhandel en de zoektocht naar biologische ouders.

Haar bevindingen worden luchtig uitgeserveerd met losse voice-overs, kekke vormgeving en een jolige soundtrack. Dat kan evenwel niet verhullen hoe pijnlijk en confronterend deze publieke zoektocht naar wie Kelly-Qian van Binsbergen is, wie ze was en wie ze wil zijn soms wordt – en hoeveel pijn, verdriet en misstanden ze onderweg tegenkomt bij de adoptie van buitenlandse kinderen.

Jury Kijken (Henk Bas, Helmut Boeijen, Lies de Pauw, Merijntje Denters en Melissa Moens)