De Man en de Maan

In De Man en de Maan volgt radiomaker Saar Slegers astronoom Marc Klein Wolt naar de achterkant van de maan. Daar is nog nooit iemand geweest. Als de astronoom in zee gaat met opkomende ruimtemacht China, blijkt samenwerken niet zonder risico.

Marc raakt verstrikt in een race tegen de klok en ziet hoe zijn wetenschappelijke droom langzaamaan verandert in een nachtmerrie. Een podcast over grootse dromen, culturele clashes en de nieuwe wereldorde.

De Man en de Maan is een podcast van NTR, NPO Radio1, Autres Directions en Aldus’ producties en is tot stand gekomen met steun van het NPO-fonds.

Luister hier naar de podcast

Begin 2017 ontmoette ik een enthousiaste sterrenkundige die er al jaren van droomde om een antenne naar de achterkant van de maan te sturen: Marc Klein Wolt. Met die antenne wilde hij onderzoeken hoe ons heelal is ontstaan. Gedreven door deze droom had Marc zich een vrij onmogelijk project op de hals gehaald: hij was een samenwerking aangegaan met de Chinese ruimtevaartorganisatie en en stond nu voor de taak om binnen anderhalf jaar tijd een ruimtewaardige radiotelescoop te bouwen, klaar om mee te gaan met een Chinese raket.

Al bij onze eerste ontmoeting was het meteen duidelijk dat zijn project alle ingrediënten bevatte voor een intrigerend verhaal: een enthousiaste hoofdpersoon die er alles voor over had om zijn droom waar te maken, een race tegen de klok waarbij veel op het spel stond, een machtige maar moeilijk te pijlen samenwerkingspartner en tal van technische, culturele en politieke obstakels die overwonnen moesten worden. Hoe mooi zou het zijn om aan de hand van dit verhaal een inkijkje te kunnen geven in het proces van wetenschap en in wat het behelst om samen te werken met de nieuwe technologiegrootmacht China?

In theorie zou het een bijzonder verhaal op kunnen leveren, maar het was ook meteen duidelijk dat het in de praktijk heel anders uit zou kunnen pakken. Marc wist dat er elk moment iets mis kon gaan: China kon zich terugtrekken, de Nederlandse ruimtevaartorganisatie kon het project stopzetten, het team zelf kon het project voortijdig te staken vanwege technische problemen. Er was een serieuze kans dat het project met een enorme domper zou eindigen en dat er uiteindelijk nauwelijks een verhaal zou zijn om te vertellen.

De antennes werken, in het lab tenminste

Still uit het videodagboek

Groepsfoto

Lading

Uiteindelijk heb ik Marc en zijn team drie jaar lang gevolgd. Elke keer als hij weer op het vliegtuig stapte naar China nam hij speciaal voor mijn project videodagboeken op zodat ik op de hoogte bleef van alle ontwikkelingen. Tussen de reizen door bezocht ik hem thuis voor interviews en kwam ik op cruciale momenten voor opnames naar zijn lab op de Radboud Universiteit.

Pas na twee jaar wist ik wat ik met de opnames wilde doen. De realiteit bleek nog spannender dan ik me van tevoren had kunnen voorstellen en langzaam maar zeker begon ik grip te krijgen op het verhaal. Mijn oorspronkelijke idee om één radiodocumentaire te maken, gooide ik al snel overboord: ik had simpelweg te veel te vertellen. En bovendien: de spanning en de grootste verrassingen zaten vaak in de details en om die details tot hun recht te laten komen had ik de ruimte nodig.

Want pas als je begrijpt hoeveel moeite het kost om een apparaat te bouwen dat kan functioneren in de ruimte, snap je waarom Marcs team er kapot van is als hun telescoop zonder fatsoenlijke reden wordt afgewezen. Pas als je inzicht krijgt in het functioneren van de Chinese ruimtevaartorganisatie en in de geopolitieke belangen van ruimtevaart, snap je waarom het een wetenschappelijk project naar de oorsprong van ons universum zo’n grote politieke lading kan krijgen. En, zeker zo belangrijk: pas als je echt meeleeft met Marc, zijn collega’s en zijn gezin, maakt het niet uit of je eerder al geïnteresseerd was in wetenschap, sterrenkunde, ruimtevaart of China; dan wil je gewoon weten hoe het verhaal verder gaat. En wie weet ontdek je gaandeweg dat er werelden zijn waar je eerder geen idee van had.

Saar Slegers is radiomaker en journalist. Voor haar documentaires – te horen bij onder andere Argos, Radio Doc / DOCS en Bureau Buitenland – onderzocht Saar de afgelopen jaren de arbeidsomstandigheden op riviercruises, dook ze in de krochten van de Nederlandse bureaucratie en ging ze met vier Duitse dames op zoek naar de laatst levende wilde kamelen in de Gobiwoestijn. Begin 2020 publiceerde ze haar eerste podcast: De Man en de Maan (NTR), een productie die werd genomineerd voor de Prix Europa. Sinds kort staat ook haar tweede podcast, De Rode Draad (VPRO), online.

Saar werkte verder als researcher voor wetenschapsprogramma’s zoals De Kennis van Nu, Focus, De Volmaakte Mens en Labyrint. En als ze niet werkt fietst ze het liefst de wereld rond.

Met sterrenkundige Marc Klein Wolt heeft maker Saar Slegers een enorm innemend hoofdpersonage te pakken. Door zijn jongensachtige charme, zijn naïviteit, maar ook door zijn ambitie to boldly go where no man has gone before, wordt er bij de luisteraar identificatie en verwondering gewekt voor een in wezen ingewikkeld wetenschappelijk onderwerp. Knap hoe Slegers via dit jongensboekachtige verhaal het ook over geopolitieke verhoudingen en cultuurverschillen weet te hebben.

Het idee om Marc vanuit China berichten te laten inspreken zodat de luisteraar van dichtbij iedere cruciale vooruitgang en teleurstelling meemaakt blijkt een gouden zet. Slegers bouwt een relatie met Marc (en zijn gezin) op maar kiest ervoor om zichzelf niet al te zeer in het verhaal in te schrijven. Ook dit is een keuze die goed uitdraait. Slegers kan zelfs van een klinische labotest iets spannends maken en heeft oog voor details zoals het belang van de tafelschikking in een vergaderzaal. En dan is er nog het ingenieuze gebruik van de knappe soundtrack.

Door Tom Hermans