In de voetsporen van Vincent van Gogh

In de Borinage, de vroegere mijnstreek van Wallonië, ontdekte Vincent van Gogh zijn tekentalent. Maar wat deed hij daar eigenlijk, van december 1878 tot oktober 1880? Pascal Verbeken schreef er het boek Duistere Wegen over. Joris Vergeyle nam hem mee op een tocht langs die duistere wegen en sprak met hem over Van Gogh.

Beluister het verhaal

Bij Radio 1 zochten we een originele manier om Vincent van Gogh te belichten. Hij was de centrale figuur in het programma van Mons 2015 – Culturele Hoofdstad van Europa. Begin vorig jaar verscheen Duistere Wegen van Pascal Verbeken, het verhaal van een reis door de Borinage, het achterland van Mons (Bergen), waar Van Gogh ongeveer anderhalf jaar verbleef. Het is een periode die sterk onderbelicht bleef in zijn biografie.

Ruïnes

Ik reed met Pascal Verbeken terug naar Mons en de Borinage, in de voetsporen van de meester. Van Gogh was in 1878 als protestants evangelist naar de Borinage getrokken na een lange reeks persoonlijke mislukkingen. En opnieuw liep het fout. Wat gebeurde er precies? En waarom is hij uitgerekend in die periode gaan geloven in zijn kunstenaarschap? Wat blijft er vandaag nog over van die wereld?

In vier etappes leidde de tocht ons langs huizen waar Vincent woonde, oude treinstations, ruïnes van steenkolenmijnen en standbeelden die vandalen gesloopt hadden. We eindigden vlakbij Vincents laatste woonplaats op de steenkoolberg Terril de l’Héribus in Cuesmes, met een spectaculair uitzicht over de Borinage en de stad Bergen.

Getormenteerde ziel

De reeks van vier reportages komt telkens wat dichter bij de getormenteerde ziel van de schilder. Tegelijk krijg je ook het verhaal van de Borinage te horen, een mythische steenkoolstreek waar ooit meer dan duizend mijnputten op een oppervlakte van tien bij vijftien kilometer waren. Tienduizenden immigranten – vooral Italianen, Turken en Noord-Afrikanen – gingen er werken. Historisch is de Borinage ook de bakermat van de Belgische arbeidersbeweging. Vandaag is het de armste streek van België.  Met Pascal Verbeken als verteller, met brieffragmenten van Vincent van Gogh, met passende muziek en met veel archiefklank probeerde ik de tocht zo beeldend mogelijk te vertellen.

Joris Vergelye (1985) is journalist bij Radio 1 (VRT). Hij is maker van de bekende jaaroverzichten en gaat als reportagemaker steeds op zoek naar verhalen met een verrassende invalshoek werden genomineerd voor de Belfius Persprijs. In 2007 won hij de publieksprijs op het World Audio Festival. Vergeyle studeerde audiovisuele kunst (afdeling Radio) aan het RITCS in Brussel en Woordkunst-Drama aan de Kunsthumaniora in Antwerpen.

Rijke reportageserie, met een smaakvol geluidsdecor dat de trefzekere en melancholische waarnemingen goed ondersteunt. De stemmen van Joris Vergeyle en Pascal Verbeken worden mooi vervlochten met die van Vincent van Gogh, omgevingsgeluiden, historische geluiden en muziek. Geconcentreerde en sfeervolle productie. Over iedere seconde is nagedacht. De hoge informatiedichtheid en de mix van gesproken woord en geluid maken dat de luisteraar op het puntje van de stoel blijft zitten. Enige kritiekpunt is dat de omwenteling die bij Van Gogh in Mons plaats zou hebben gehad misschien wat meer uitgewerkt had mogen worden.