Lessons For Luca

In de film Lessons for Luca proberen mijn Cubaanse vrouw Belga en ik als filmmaker ons 2-jarige zoontje Luca het absurde verhaal te vertellen van zijn oom Ezequiel in Cuba, die tot zes jaar gevangenisstraf is veroordeeld voor het verkopen van zijn eigen koe.
De reis leidt ons naar Sibanicú, een afgelegen dorp op de vlaktes van het Cubaanse platteland. Daar proberen we beetje bij beetje de strafzaak van Ezequiel te ontleden en zien we hoe dit kleine familieverhaal het resultaat blijkt te zijn van de grotere Cubaanse geschiedenis.

Op verschillende momenten in mijn leven heb ik tijd doorgebracht in het Caribisch gebied, eerst in Mexico en sinds enkele jaren op het eiland Cuba. Met het laatste land ben ik nu onlosmakelijk verbonden via mijn Cubaanse vrouw Belga en onze zoon Luca.
Toen we het bericht kregen van de arrestatie van Ezequiel, bij wie we enkele daarvoor nog logeerden, waren Belga’s woede en verontwaardiging groot, tegelijkertijd beseften we dat we niet wisten hoe we Luca ooit bepaalde zaken over zijn moederland moesten uitleggen. Hier kwam voor mij als filmmaker het enige mogelijke idee uit voort: een filmdocument voor Luca, waarin we de zaak van oom Ezequiel aan hem proberen uit te leggen zodat hij op een dag het land waar zijn moeder vandaan komt en zijn familie woont beter zal kunnen begrijpen.

Still uit Lessons For Luca

Still uit Lessons For Luca

In de film, die eigenlijk een soort familiesaga is, verweven we de ongelooflijke geschiedenis van het absurde mislukte experiment van de Cubaanse koeienindustrie met de waarheidsvinding over de strafzaak van Ezequiel en de gevolgen binnen de familie. En stukje bij beetje onthult de film hoe de individuele worstelingen van de hoofdrolspelers, inclusief die van mijn vrouw Belga die haar land heeft verlaten, allemaal verbonden zijn met dit grotere verhaal en steeds dezelfde vraag opkomt; ‘Wat betekent vrijheid eigenlijk?’

In de film spreken alle personages in verschillende scenes rechtstreeks tegen Luca, een 2-jarige jongen, die nog niet kan begrijpen wat er wordt gezegd en ook niet kan antwoorden. Toch proberen ze hem een ​​verhaal te schetsen over de zaak van zijn oom Ezequiel, over zijn familie, het verleden, het heden en de toekomst, wat soms verdrietig, soms bitter en soms vreugdevol is, maar vooral kracht en hoop uitstraalt.

Bovenal is de film voor mij ook een ode aan deze prachtige familie, die zich te midden van tegenslagen, armoede en de overweldigende natuurkrachten van droogte en storm, toch staande weten te houden en strijdbaar blijven. Een van de dingen die ik wou laten zien in de film is het grote vermogen en poëzie die de eenvoudige mensen op het platteland bezitten om hun leefomstandigheden, onderlinge verhoudingen en hun manier van overleven te beschrijven en te analyseren. In de verhalen die ze mij vertelden, herkende ik vaak dingen terug uit de Latijns-Amerikaans literatuur, waarin veel verhalen en personages een kwaliteit hebben die ik enorm bewonder. Deze kwaliteit kan het best worden omschreven als het accepteren van de dingen die we niet kunnen begrijpen of uitleggen. Met andere woorden, het onverklaarbare is een logisch onderdeel van het leven. In de familie van Belga en onder de mensen van Sibanicú zijn contradicties, magie en het gevoel van het (nood)lot altijd aanwezig en een essentieel onderdeel van het bestaan. Met de film probeer ik het publiek een raam te geven waardoor ze die ongelooflijke realiteit kunnen zien en een ontroerende kijk op een heel andere ervaring van het harde menselijke bestaan.

Still uit Lessons For Luca

Still uit Lessons For Luca

Salvador Gieling (30 jaar) is een Nederlandse filmmaker en cameraman die studeerde aan de St. Luca Art Academy in Brussel. Hij werkte en woonde in Brussel en Parijs, waar hij verschillende korte fictiefilms en documentaires maakte. In 2019 maakte hij zijn debuut als (co) regisseur en cameraman bij de lange documentaire The Death of Antonio Sanchez Lomas, die in première ging op IDFA Amsterdam en geselecteerd was voor competitie. In 2021 ging zijn tweede film Lessons for Luca, gedraaid op Cuba, in première in de competitie van het IDFA en gaat momenteel rond op het festivalcircuit.

Met Lessons for Luca maakte regisseur Salvador Gieling een poëtisch document voor zijn kind, over het land van diens moeder: Cuba. Een film over vrijheid, over machteloosheid en zelfbeschikking, en over bezit en gemeenschap, in een land waar je maar beter vroeg leert om met onbegrijpelijke wendingen om te gaan. Grote thema’s, die invoelbaar worden gemaakt in deze ‘episode van het Cubaanse platteland’: een verhaal over de verboden verkoop van een koe. De personages worden steeds geïntroduceerd met hun misschien onbeduidende rol in de grote buitenwereld, maar belangrijker is wie zij zijn voor de kleine Luca: zijn familie.

De openingsdialoog tussen zijn moeder en zijn oma maakt al meteen duidelijk dat het geen gemakkelijke opgave wordt om dit verhaal over onmacht te vertellen. Want er zijn in Cuba allerlei geschreven en ongeschreven regels die het verschil kunnen betekenen tussen standhouden of misère. Daardoor lijkt niets af te hangen van je eigen keuzes – misschien zoals bij het weer, de hemels die indrukwekkend in beeld gebracht worden. Zoals we steeds de koeien, de honden en de hanen over het erf zien kuieren of gedecideerd de koppen tegen elkaar zien stoten, steeds blootgesteld aan de soms onbarmhartige en dan weer stralende hemel, zo vertelt de film het verhaal van degene die tóch probeert om onder het ‘gesternte’ van de staat de baas te zijn over zijn eigen lot. En verliest. Maar die toch geen slachtoffer is. Een van de lessen voor de kleine Luca en voor de kijker is dan ook zeker hoe je je staande kan houden in een wereld die vaak onbegrijpelijk is.

Door Marijntje Denters