MH17-Tapes

door Nieuwsuur/ NOS op 3

MH17-Tapes vertelt het verhaal achter de MH17-ramp aan de hand van de afgeluisterde telefoontaps van hoofdverdachte Doebinski.

Het verhaal

De Boeing 777-200 verdwijnt 17 juli 2014 van de radar. Het toestel is geraakt door een Buk-raket, afgeschoten door pro-Russische rebellen. Aan boord: 283 passagiers en 15 bemanningsleden, onder wie 196 Nederlanders. Allen komen om.

De Oekraïense geheime dienst luisterde in 2014 duizenden telefoongesprekken af van één van de vier verdachten in de MH17-rechtszaak, Sergej Nikolajevitsj Doebinski. Die taps geven nu meer inzicht in wat er precies rondom de ramp gebeurde en wie daarin een rol speelden.

Bekijk hier de interactive

Toelichting maker

Merlijn Ensing (Chef Online Nieuwsuur):

‘Nieuwsuur-verslaggever Gert-Jan Dennekamp kreeg de beschikking over duizenden audiotapes met daarop de stemmen van verschillende hoofdverdachten in het MH17-proces. Die enorme hoeveelheid afgeluisterde gesprekken geven een gedetailleerde schets van de situatie op de grond, vlak voor, tijdens en na de ramp met vlucht MH17.

Alle audiotapes werden vertaald. Daaruit ontstond een beeld van onderlinge ruzies, oorlogssfeer, de rauwe werkelijkheid van een oorlog en van de ambitie de Oekraïense luchtmacht te treffen. En ook werd duidelijk dat een van de hoofdverdachten in het MH17-proces urenlang niet op de hoogte was van het feit dat seperatatisen in Oost-Oekraïne een Boeing hadden neergehaald.

Vanwege het maatschappelijke belang van dit onderwerp ontstond een samenwerking tussen Nieuwsuur en NOS op 3. Inhoud en vorm kwamen zo samen. Met alle publicaties bij elkaar opgeteld bereikten we in totaal miljoenen Nederlanders. Natuurlijk via de NOS-app, maar vooral ook speciaal voor jongeren via de interactive MH17-tapes en via YouTube.

In de interactives is niet alleen ruimte voor de audiotapes, maar ook onder meer een video met een korte uitleg over het conflict in Oekraïne, de route die de Buk-raket aflegde en hoe-ie werkt en de route van vlucht MH17.

Een goed voorbeeld van je onlinepubliek op de verschillende manier bedienen, waarbij alles op elkaar aanvullend is om niet alleen het nieuws (de Doebinski-tapes), maar ook het grotere plaatje te begrijpen.’

Ardi Vleugels (Eindredacteur):

Over de uitgangspunten bij het maken van de interactive MH17-Tapes: ‘We wilden gebruikers zo transparant mogelijk zelf toegang geven tot het ruwe materiaal, de audio, zodat ze ongecensureerd inzicht zouden krijgen in de situatie die tot de ramp leidde, en inzicht in wie de hoofdverdachten in de MH17 zaak precies zijn en wat hun rol was. Die directe toegang tot bronmateriaal vonden wij extra belangrijk omdat er rond het MH17-nieuws ook veel feitelijk onjuist of verdraaid nieuws rondgaat.

We wilden beeld en sfeer meegeven, maar wel journalistiek correct zijn. Zo hebben we bij de fotobewerking concessies gedaan; we wilden beeld eigenlijk meer laten ‘schuiven’ maar dat zou ook betekenen dat je millimeters die er eerst niet waren, zelf moet invullen. Dan, hoe marginaal ook, creëer je een werkelijkheid die er eerst niet was. Daarom hebben we daar uiteindelijk niet voor gekozen. In een medialandschap waarin beeld en design extra belangrijk zijn, moeten we dit soort journalistieke afwegingen ook meer gaan maken.

We wilden dat gebruikers het script konden volgen, maar ook dat ze zelf keuzes kunnen maken voor verdieping. Daarom zijn er bijvoorbeeld verdiepende video’s en kaarten gebruikt die je kunt aanklikken. Maar dat hoeft niet; het verhaal is ook te volgen als je dat niet doet. Hiermee wilden we verschillende niveaus aanbieden.

Doel van de interactie was het rijke materiaal en de kennis die Nieuwsuur-collega Gert-Jan Dennekamp had, te ontsluiten voor een andere doelgroep en om er een duurzaam product van te maken wat herbruikbaar bij lopend nieuws over de MH17-zaak geplaatst kan worden, waarin lezers dan telkens context en inkleuring krijgen bij wat er is gebeurd en wie daarin een hoofdrol speelden. Dat is voor een lezer of jongere generatie die de ramp niet meer helder voor ogen heeft extra van belang. De interactie wordt ook geüpdatet als daar aanleiding toe is.

We wilden middels beleving een voor Nederland belangrijke gebeurtenis context en inkleuring geven. De sfeer van de situatie zit juist in de kleine omgangsvormen en uitingen, en die hebben we er dus bewust op deze manier ingedaan.’

Biografie

Gert-Jan Dennekamp

Verslaggever bij Nieuwsuur (o.a. Rusland- en Oekraïne-kenner)

Rick Storm

Graphic designer en storyteller bij NOSop3

Cheuk-Ming Tang

Front-end Developer bij NOSop3. Inmiddels werkzaam voor Fabrique

 

Ardi Vleugels

Eindredacteur bij NOS en NOSop3. Inmiddels werkzaam voor FD.

Devran Alkas

Online redacteur en storyteller bij NOSop3

Toelichting redactie

We zien de beelden van die zomerdag in 2014 nog allemaal voor ons: knuffelberen en t-shirts met ‘I love Amsterdam’ tussen smeulende vliegtuigonderdelen in een mistroostig Oekraïens veld. Terwijl de horror van de ramp stap voor stap tot ons doordringt, bellen de verantwoordelijken elkaar koortsachtig en met toenemende paniek. Het was een militair vliegtuig? Toch? In deze beklijvende coproductie van NOS op 3 en Nieuwsuur belanden we in een wereld waarin de Buk, de afweerraket die de MH17 uit de lucht schoot, ‘speelgoed’ wordt genoemd. Of ‘schoonheid’, ‘doosje’. Een wereld waarin de brandende knuffelberen van een hallucinante achtergrond worden voorzien.

Door: Ward Bogaert

Meestervertellers

Jaarlijks brengen we de beste Vlaamse en Nederlandse verhalende journalistiek in beeld, tekst en geluid digitaal samen in Meestervertellers.