Eigenlijk wilde Marije Schuurman Hess een afscheidscadeau in audio maken voor alle kinderen uit de klas van haar zoon Jesse. Niet voor een uitzending, maar om de klasgenootjes van Jesse en zijn juf iets te geven ter afsluiting van het laatste schooljaar. En toen belde de eindredactrice van Radio Doc (NTR). Of Marije nog ideeën had voor een radioserie? Die had ze: een portret van de klas van Jesse, groep acht van een school voor speciaal onderwijs in Amsterdam-Noord. Het leverde de radiodocumentaire Speciaal op, een serie in vijf afleveringen.
Vriendjes
Marije: ‘Mensen denken bij speciaal onderwijs vaak dat het lastige, moeilijke leerlingen zijn, die enorm veel aandacht en begeleiding vragen. Maar deze klas van de school van Jesse was zo mooi, zo kwetsbaar en kostbaar.
De eerste jaren had Jesse niet zoveel met zijn klasgenoten. Hij maakte geen vriendjes, met niemand. Net zomin als andere kinderen. Dat veranderde toen het einde van de basisschooltijd in zicht kwam. Die verandering wilde ik vangen. Door er een radio-uitzending van te maken, kreeg ik een unieke kans om er middenin te zitten.’
Hoofdpersoon
Met recorder en koptelefoon liep Marije door de klas. Soms ging ze naast de juf zitten of naast een leerling. De kinderen kenden haar, omdat ze Jesse altijd naar school bracht. Dat hielp. ‘En het was een enorm voordeel dat ik iedereen al eens had geïnterviewd voor een ander project.’
Dat haar zoon de hoofdpersoon van het programma zou worden, wist ze meteen. ‘Jesse is al vanaf zijn vijfde één van de beste vertellers die ik ken. Hij zegt originele dingen, ik ben altijd geboeid door zijn opmerkingen. Bovendien was hij een gelijke van de andere kinderen. Hij kon goed over zijn klasgenoten praten. En voor mij was het heel handig dat ik Jesse in de buurt had als ik even wat wilde opnemen.’
Ritueel
Elke aflevering begint met hetzelfde ritueel: Marije en Jesse pakken samen Jesse’s schooltas in. ‘Dat was een mooie scène om de uitzending mee binnen te komen. Steeds als we die tas inpakten, waren we ons ervan bewust dat we die scène nodig hadden. Toch is het ook echt; het was gewoon iets wat élke ochtend moest gebeuren. We fietsten in die tijd dagelijks naar Amsterdam-Noord. Vertrokken ’s ochtends om half acht, aten wat op de pont en dan nog een stuk fietsen. En ’s middags haalde ik Jesse weer op. Jesse’s school speelde een grote rol in ons leven.’
Vechten
‘Geen enkele scène is nagespeeld. Alles wat je hoort, is ook zo gebeurd; ik was erbij en Jesse deed goed mee. Het scheelt natuurlijk dat hij op een theaterschool zit. Er zijn wel momenten geweest dat ik níet heb opgenomen. Bijvoorbeeld als er hulp moest komen van “de achterwacht” – als een kind enorm uit zijn pan flipt – vond ik dat te privé. Maar vechtpartijen vond ik geen probleem. Het lukte me om ze op te nemen, omdat ik inmiddels al een tijd op Jesse’s school rondliep, maar ook omdat ruzies daar geen uitzondering zijn. In de aflevering Vechten en vrienden hoor je dat er wordt gevochten. Het ging op een gegeven moment mis bij een balspel op het schoolplein. Ik heb er nog over geaarzeld of ik het kon uitzenden. Uiteindelijk heb ik ervoor gekozen om het wél te doen, omdat ik er niemand mee te kijk zet.’
Stinkende best
‘Ik handel altijd heel impulsief. Speciaal ben ik vrij plotseling gaan maken. Maar ik ben ook een expert. Niet zozeer op het gebied van autisme, maar wel wat betreft de opvoeding van Jesse. En ik ben niet bang om een inkijk in ons privéleven te geven.Er bestaat zo’n verkeerd beeld van het speciaal onderwijs. Jarenlang was Jesse’s school ons bestaan. Via de scènes in de klas wilde ik de toewijding van de juf tonen en de veilige sfeer die ze heeft geschapen voor de jongens. Ik wilde laten horen dat de kinderen hun stinkende best doen om binnen de grenzen te blijven. Het zou mooi zijn als ik met Speciaal eraan bijdraag dat luisteraars hun beeld van speciaal onderwijs bijstellen. Dat lijkt me ook zinvol voor ouders van bijzondere kinderen, die worstelen met de vraag op wat voor school hun kind het beste af is.’
