Maarten Dallinga zat op de fiets naar het station van Arnhem toen hij bedacht dat hij dat moeilijke gesprek met zijn ouders zou moeten opnemen. Hij was net bij Omroep Gelderland geweest, waarvoor hij een podcast aan het maken was over suïcidaliteit en hoe moeilijk het is om daarover te praten. Het zou ook een uiterst persoonlijke podcast worden: hij had zélf doodsgedachten gehad. Maar zijn ouders wisten dat niet, en hij wilde niet dat ze erachter zouden komen als ze naar de podcast luisterden.
Dus nam hij dat moeilijke gesprek op. Het werd het begin van de eerste aflevering. Zo zou de luisteraar meteen hóren wat de maker met de podcast duidelijk wilde maken: hoe moeilijk het is om erover te praten. Bovendien zou de luisteraar gedwongen worden het op zichzelf te betrekken. Hoe zou je je ouders zoiets vertellen? Of hoe zou je reageren als je zoon of dochter zoiets vertelt?
Het idee voor Verstrikt kwam ooit na een gesprek met een wethouder van de gemeente Oldebroek, waar het dorp Wezep onder valt. Daar pleegden een paar jaar geleden in korte tijd vier jongeren zelfmoord. Dallinga wilde voor Omroep Gelderland uitzoeken hoe dat kon gebeuren en sprak veel betrokkenen en deskundigen. Maar gaandeweg begon hij in te zien dat het een breder verhaal moest worden, over, zoals het aan het begin van elke aflevering verwoord wordt, ’worstelen met het leven en verstrikt raken, over zelfdoding en het voorkomen daarvan’. Hij gooide het plan om.
Verstrikt werd uiteindelijk een podcast met vijf afleveringen (en een bonusaflevering met reacties van luisteraars). Elke aflevering duurt bijna een uur en behandelt een subthema. Dallinga stoeide lang met de vorm, vertelt hij. Hij had 28 uur aan materiaal, luisterde alles terug, kortte het grofweg met de helft in en noteerde met tijdcodes waar delen van gesprekken over gingen. Dat gaf overzicht. Er kwam een aflevering over hoe het is om suïcidaal te zijn, een over hoe het is als een naaste ermee worstelt, een over het taboe om erover te praten, een over die vier jongeren in Wezep en een over de zorg rond suïcidepreventie.
Dat het ondanks dit onderwerp geen loodzware podcast is geworden, is mede te danken aan Ton Baakman. Hij is – Dallinga zelf uitgezonderd – zonder meer het belangrijkste personage. Baakman vertelt in Verstrikt over de zelfmoord van zijn moeder en doet dat met rake woorden, maar ook met een zekere ironie, met lucht. Hij was toen Dallinga hem de eerste belde al snel heel open over zijn eigen ervaringen. Het klikte. Baakman komt terug in meerdere afleveringen en heeft een eigen spanningsboog, licht Dallinga toe. In de eerste aflevering wordt hij geïntroduceerd, in de tweede vindt hij brieven van zijn moeder waarin het over ‘een geheim’ gaat. Dat levert een vrij klassieke spanningsboog op. Hoe loopt dit af? Daarnaast is er een subtielere verhaallijn: er ontstaat een goede band tussen Ton en Maarten, waarbij de eerste zich ook een beetje ontpopt tot de mentor van de tweede.
Verstrikt wordt geprezen om de rustige, invoelende interviewstijl van de maker, maar ook om de muziek. Dallinga wilde muziek die de scènes zou ondersteunen, maar niet te veel zou dramatiseren of sentimenteel zou maken. Hij probeerde veel uit en ging steeds bij zichzelf te rade: ráákt dit me, doet dit iets met me? Elke aflevering sluit af met een liedje dat qua gevoel en tekst goed lijkt te passen, zoals ‘Stay Alive’ van José González en ‘Avenue of Hope’ van I Am Kloot. Om de luisteraar de gelegenheid te geven even uit te tunen na wat hij of zij net gehoord heeft, zegt Dallinga. Zodat je even kan nadenken en niet meteen weer verder gaat met iets anders.
Door Peter Zantingh, redactielid Meestervertellers 2019
