Laura: Producent Eefje Blankevoort mailde mij met: ik denk dat je Rob Timmerman moet ontmoeten. Zij wist dat hij op zoek wilde naar een pasgeboren baby, die hij in 2016 uit een rubberboot redde. Toen Rob en ik elkaar ontmoetten was ik eerst benieuwd naar de vraag: waarom wil hij op zoek naar deze baby? Wat zit daarachter? Rob en ik hadden direct een klik. Ik vond hem een reflectieve en beeldende verteller, iemand die zichzelf vragen durft te stellen. Het werd wel duidelijk dat de zoektocht voor hem heel wezenlijk was.
Rob: Ik wilde weten of het Sarah goed ging. Om houvast te vinden in het gestoorde bestaan als humanitair reddingswerker. Maar ik zag ook de potentie om het verhaal te vertellen van duizenden andere mensen op drift die ik afgelopen jaren in vluchtelingenkampen op de Griekse eilanden en op zee ben tegengekomen. Als je zoals ik zes maanden per jaar op zee bent, ontstaat een parallelle werkelijkheid, die ik thuis maar moeilijk kan overbrengen. Hoe dichtbij de dood door verdrinking is, bijvoorbeeld.
Laura: Rob vormde voor mij een opening naar een wereld die we nooit te zien krijgen. De redding van Sarah in 2016 vormde voor ons een heldere tijdlijn om een breder verhaal over onze Europese migratiepolitiek te vertellen. In 2015/2016, na de beroemde foto van de Syrische kleuter Alan Kurdi, was er nog veel bereidheid tot hulp. Zeven jaar later is daar weinig van over, terwijl de lijst met doden nog altijd groeit. Wat is er in de tussentijd allemaal gebeurd? Ik wist er bar weinig van. De serie is daarmee ook een soort crash course over het Europese migratiebeleid geworden. De urgentie van de serie was voor ons evident. Zeker na de verkiezingsuitslag, die in zeer sterke mate werd bepaald door het thema migratie.
Rob: We waren een goed team. Ik ben van het divergeren, Laura weet hoe je een verhaal vertelt. En kan keuzes maken.
Verhaallijnen
Laura: De serie is uiteindelijk opgebouwd langs drie verhaallijnen: de zoektocht naar Sarah, de ontwikkeling van het Europese migratiebeleid en het reddingswerk op zee. Rob nam een recorder mee op zee en stak hem in zijn overall als hij een redding moest uitvoeren. Dat leverde huiveringwekkend materiaal op. Toen de recorder sneuvelde vanwege het zeewater begon Rob ook audioberichten te versturen via whatsapp.
Rob: Het was voor mij een zegen dat de recorder kapotging. Het bleek veel fijner en dichterbij om te communiceren in korte audioberichten en mij direct tot Laura te kunnen richten. Ik kon direct na iets dat indruk op mij maakte het verhaal met Laura delen en had vaak kort daarna een reactie. Soms ga ik aan boord door als een soort robot. Het was door Laura’s reactie op mijn berichten dat ik zelf ook meer ging voelen. Niet makkelijk, wel goed.
Laura: Rob’s berichten kwamen ongefilterd en op onverwachte momenten mijn leven binnen. Ik las ze in de rij bij de Albert Heijn, of tijdens het versieren van de kerstboom. Dan vertelde hij hoe hij iemand had zien verdrinken. Het werkt veel meer confronterend dan dat je verschrikkingen via het nieuws meekrijgt.
Sprekers
Laura: Naast het spreken van experts voor de context, vonden we het cruciaal dat we mensen spraken die zelf hun leven hebben gewaagd op zee. Dat ze een karakter en een stem kregen.
Rob: Ik wilde niet in val trappen dat een witte man het verhaal van zwarte mensen gaat vertellen. Daarom ben ik heel blij dat we mensen aan het woord laten die aan den lijve hebben ervaren hoe het is om de reis te maken.
Laura: We hebben geprobeerd mensen in al hun gelaagdheid te laten zien. Soms lijkt het zo zwart-wit: of mensen zijn zielige slachtoffers, of ze vormen een ernstige bedreiging. In onze laatste aflevering komt die gelaagdheid heel goed naar voren; mensen zijn van alles door elkaar.
Vorm
Laura: De vorm van audio werkte goed voor onze serie. Het geluid van een redding komt heel direct binnen. Een kind dat ‘mama’ schreeuwt, of een doodsschreeuw van iemand die dreigt te verdrinken. Juist bij dit thema zijn we al bijna afgestompt door de beelden: veel te veel mensen op een rubberboot.
Rob: De foto’s en bewegende beelden kennen we; een podcast luister je over je koptelefoon of buds waardoor de mix van rauwe en intieme opnames vanaf het schip en Laura’s commentaar heel dichtbij komt. Componist Darius Timmer heeft alle werelden prachtig bij elkaar gebracht met muziek en soundscapes. Dat draagt veel bij aan het verhaal.
Laura: We hebben lang gezocht naar de goede toon. We wilden het open, journalistiek en rustig houden, zonder het afstandelijk of onpersoonlijk te maken. Het thema is al zwaar genoeg dus het luisterde heel nauw wat we wel en niet wilden laten horen. Je wil de luisteraar wel raken, maar vervolgens niet kwijtraken door te veel gruwelijkheden. Mede door alle kritische meeluisteraars en de bezielende leiding van Eefje Blankevoort zijn we tot het resultaat gekomen dat we wilden bereiken.
