Dit was de Gerard van Westerloolezing 2024

Op maandag 4 november verzamelden journalisten, schrijvers en andere geïnteresseerden zich in de Amstelkerk voor de jaarlijkse Gerard van Westerloolezing, een eerbetoon aan de grondlegger van de verhalende journalistiek in Nederland.

Moderator Guus Valk (NRC) opende de avond met een woord van waardering over Van Westerloo. “Zijn manier van vertellen is ontzettend mooi,” vertelde hij. Als politiek journalist vindt Valk het bijzonder hoe Van Westerloo het politieke wist te vinden in het alledaagse. Hij noemt het stuk ‘De Melkert-methode’ uit 2001 als voorbeeld. Van Westerloo liep drie weken als ‘fly on the wall’ mee met de PvdA-fractie. “Wat hij wist te vangen was niet het politieke verhaal, maar het sentiment eronder. Hij voelde dat er iets broeide in het land. Het was 2001, het jaar voor de opkomst van Fortuyn. Hij voelde dat dit het ancien régime op z’n retour was. Dat was extreem krachtig. Ik denk dat geen andere journalist dat op die manier had kunnen beschrijven.”

Na deze opening nam Thrall het woord over. Het politieke vinden in het alledaagse is ook wat hij doet in zijn boek A day in the life of Abed Salama. Toen de Amerikaanse journalist voor het eerst hoorde over een dodelijk busongeluk net buiten Jeruzalem, wist hij dat dit exemplarisch was voor het falende systeem in Israël en Palestina. Hij besloot narratieve non-fictie te gebruiken om aan de hand van die gebeurtenis dit systeem bloot te leggen.

Als analist had hij jarenlang essays geschreven in de London Review of Books en de New York Review of Books, waarin hij het systeem van Palestijnse onderdrukking aan de kaak stelde. Maar dat werd altijd weerlegd door van systeemkritiek een incident te maken: er werd gereageerd dat het een toevallige fout was, die bijvoorbeeld de schuld was van een commandant ter plaatse. Hij besloot dat een boek geschikter was om de werking van het systeem te laten zien.

Thrall wist dat hij daarvoor over het busongeluk wilde schrijven. Hij contacteerde mensen die erbij betrokken waren geweest, en kwam zo bij Abed terecht. Thrall had weinig overtuigingskracht nodig om hem zijn verhaal te laten doen: waar journalisten eerder slechts kort aandacht aan het incident hadden besteed, wilde Thrall er een heel boek over schrijven. Thrall zag in Abeds verhaal precies wat hij wilde aantonen: hoe diep het systeem doordrong in het alledaagse leven. “Abed vertelde me dat hij zijn baan in Jeruzalem dreigde te verliezen toen het regime strenger werd. Een manier om hun baan te behouden, was door te trouwen met iemand met een identiteitskaart van een bepaalde kleur; dan zouden ze zelf ook de juiste ID-kaart krijgen.” Het was iets waar Abed niet trots op was, maar wat hij wel had gedaan.

Thrall heeft niet een direct doel willen nastreven met het schrijven van zijn boek, maar benadrukte dat het blootleggen van de realiteit een noodzakelijke voorwaarde is om verandering teweeg te brengen. Zijn gedrevenheid om dit te doen leverde spanning op met zijn Amerikaanse Joodse familie, waarvan sommigen zijn boeken weigeren te lezen. Het weerhoudt Thrall er niet van “to show the truth” en “deepen people’s understanding” over het conflict.

Foto’s: Ruben den Harder.