De laatste dagen van Standing Rock

door Laura Stek, VPRO

Het verhaal

Door het protest van Tammy Howard, krijgt de kijker inzicht in de strijd die de Sioux-indianen van Noord-Amerika voeren tegen de aanleg van de Dakota Access-oliepijpleiding. Want die verontreinigt hun drinkwater, zo vrezen de indianen. En hij doorkruist plompverloren hun heilige grond.

Bekijk het verhaal

Toelichting maker

In het najaar van 2016 haalde de strijd van de Sioux-indianen regelmatig het nieuws: ze protesteerden, samen met heel wat activisten, tegen de aanleg van de Dakota Access-oliepijpleiding. Ze vreesden dat het water vervuild zou worden door een lek. Bovendien zou die pijpleiding ook dwars door heilige grond gaan.

Hun acties intrigeerden me. Ik wilde vooral weten hoe zo’n groot protest logistiek werd georganiseerd. Het leek een louter Amerikaans onderwerp, tot ik las dat ING en ABN Amro belangrijke financiers waren van de pijplijn en dat er ook Nederlandse activisten bij betrokken waren. Ik ben in contact gekomen met een Nederlandse actievoerster. Met haar kon ik mee naar Dakota.

We waren de reis rustig aan het voorbereiden, tot er in februari 2017 geruchten gingen dat het kamp ontruimd zou worden. Halsoverkop zijn we toen naar Standing Rock vertrokken. Via die Nederlandse activiste heb ik Tammy ontmoet. Ze was meer dan alleen een strijder: ze had ook een kwetsbare kant en wilde vertellen over haar woelige leven. Dat vond ik boeiender dan de activisten die ik tot dan toe in de media had gezien: mensen met strijdbare slogans.

In de media wordt vaak op dezelfde manier over Native Americans bericht: je leest over de dances withwolves-romantiek of de welbekende cliche’s over alcohol- en drugsproblemen worden aangehaald. Het verhaal van Tammy ging naar mijn idee voorbij die clichés, of gaf er in ieder geval achtergrond bij. Ook al at ze gewoon hamburgers en dronk ze massa’s energy-drankjes. Ik ben er dus heengegaan vanwege journalistieke redenen, maar werd ter plekke vooral gegrepen door Tammy’s persoonlijke verhaal: ik voelde dat zij het hoofdpersonage moest worden waaraan ik het grotere verhaal kon ophangen.

Standing Rock was oorspronkelijk alleen bedoeld als radiodocumentaire. Ik maak voor Radio 1 vooral langere historische documentaires. Daarom heb ik ook die link gelegd met Wounded Knee uit 1973. Die strijd was dan misschien meer dan veertig jaar oud, maar leek sterk op wat er nu gebeurde. Het was ook een international breed gedragen protest, de tijd dat de Red Power-beweging opkwam. Sommige strijders van toen waren er ook nu weer bij.

Ik vond het zonde om geen beeld te hebben bij zo’n historische gebeurtenis, dus heb ik er uiteindelijk ook een webdocumentaire van gemaakt. Ik had een kleine camera bij me, om Tammy een gezicht te geven, maar ook om de grijsheid van Standing Rock te laten zien. Wat ik daar zag, leek helemaal niet meer op de beelden uit 2016. Toen was het nog zomer, het was groen, vrolijk, zonnig en mensen waren nog optimistisch. Maar na Trump’s beslissing om de pijpleiding door te zetten was het kamp eigenlijk al opgegeven door veel mensen. Het was een soort niemandsland geworden.

Het was wel lastig om alles tegelijk te doen. Het was extreem hectisch: we moesten in rap tempo alle tenten inpakken, grote schoolbussen wegrijden uit de sneeuw-blubber en tegelijkertijd denken in beeld en geluid. Ook moesten we ervoor zorgen dat we niet gearresteerd werden natuurlijk, want de legerbussen stonden al klaar om het kamp en alle activisten te ontruimen. Het was nogal intens, dus ik ben er bijna overspannen van geraakt. (lacht)

Tammy heeft mijn documentaire gezien. Wat ze ervan vond weet ik eigenlijk niet, ze heeft nooit direct gereageerd. Maar ze had geen bezwaren. We hebben nog altijd contact – over hun schattige hondje Orion bijvoorbeeld – en ze heeft me uitgenodigd voor haar trouwfeest in september.

Biografie

Laura Stek is radiomaker en verhalend journalist. Voor OVT (VPRO/ Radio 1) maakt ze op vaste basis lange radiodocumentaires, het liefst over onbekende subculturen met historische wortels. In 2014 startte ze samen met Tjitske Mussche de podcastserie Ongesigneerd, over de schoonheid van lantaarnpalen, straatnaambordjes en snelwegen. Eerder werkte ze aan de audioseries 1 Minuut, Plots, Toendra en Het Leven: een gebruiksaanwijzing. Laura experimenteert met nieuwe vormen van audio-storytelling. Zo maakte ze samen met filmmaker Sanne Rovers een korte animatiefilm, een audio-installatie op basis van telefoongesprekken met eenzame ouderen (Een luisterend oor/ VPRO) en voor de festivals Oorzakenen This Is Media maakte ze een documentaire-dansvoorstelling. Daarnaast werkte Laura mee aan verschillende webdocumentaires als The Imperial Courts Project (Dana Lixenberg en Eefje Blankevoort) en Who are the champions (Submarine). De webdocumentaire De laatste dagen van Standing Rock regisseerde ze zelf.

Toelichting redactie

Laura Stek doet iets bijzonders met de actualiteit. Ze kiest heel resoluut voor het standpunt van Tammy, een fantastisch hoofdpersonage. Haar levensverhaal intrigeert. Alleen al het openingsbeeld is goud waard. Daarna bouwt ze de spanning langzaam op. Een bijzondere vermelding voor de kleuren van haar werk: ze vormen bijna een personage in het verhaal. Het is een fascinerend spel van licht en donker, net zoals het leven van Tammy. Stek gebruikt de mogelijkheden van het internet, maar misbruikt ze niet: ze geeft af en toe meer uitleg, maar je wordt niet overladen met informatie. Ze behoudt de focus van het verhaal. De Laatste dagen van Standing Rock doet je vooral anders kijken naar de indianen van vandaag.

Meestervertellers

Jaarlijks brengen we de beste Vlaamse en Nederlandse verhalende journalistiek in beeld, tekst en geluid digitaal samen in Meestervertellers.